Η ελονοσία είναι μια μάστιγα που πλήττει πολλά εκατομμύρια ανθρώπους πους και αποτελεί πηγή οδύνης και θανάτου. Η νόσος είναι συνήθης στις τροπικές περιοχές του κόσμου. Απαντάται κυρίως στην υποσαχάρια Αφρική, σε μέρη της Κεντρικής και Νότιας Αμερικής, καθώς και σε περιοχές της Αυστραλίας και της νοτιοανατολικής Ασίας.

Όσοι ταξιδεύουν σε αυτές τις περιοχές, οφείλουν να είναι ενημερωμένοι σχετικά με το ζήτημα και να λαμβάνουν ανάλογα μέτρα. Η ελονοσία είναι μια μόλυνση που προκαλείται από το παράσιτο πλασμώδιο. Ουσιαστικά, υπάρχουν τέσσερις τύποι πλασμωδίων που μολύνουν τον άνθρωπο (P. vivax, P. malariae, P. ovale, P. falciparum).

Ο άνθρωπος μολύνεται όταν τσιμπηθεί από ένα θηλυκό ανωφελές κουνούπι που έχει μολυνθεί από το παράσιτο. Το παράσιτο της ελονοσίας πλήττει αρχικά το συκώτι (ηπατική φάση), όπου και αναπτύσσεται. Έπειτα εισέρχεται στο αίμα και πλήττει τα ερυθρά αιμοσφαίρια. Σε όλους τους τύπους ελονοσίας, τα συμπτώματα και οι ενδείξεις εμφανίζονται όταν το παράσιτο εισέρχεται στο αίμα. Η διάρκεια της ηπατικής φάσης ποικίλλει, ανάλογα με το είδος του κουνουπιού.

Στην περίπτωση του P. falciparum, το ηπατικό στάδιο διαρκεί μία εβδομάδα, ενώ στην περίπτωση των P. vivax και P. ovale αυτή η φάση μπορεί να διαρκέσει μήνες ή χρόνια. Η μόλυνση εκδηλώνεται όταν το παράσιτο εισέλθει στο αίμα.

Πώς εκδηλώνεται η ελονοσία;

Τα συμπτώματα της ελονοσίας εμφανίζονται τουλάχιστον 7-9 ημέρες μετά τη μόλυνση. Ωστόσο, ενδέχεται να παρουσιαστούν και πολλούς μήνες αργότερα, αφού το παιδί μπορεί να προσβληθεί ακόμα και αν λάμβανε κάποιο φάρμακο για την καταπολέμηση της ελονοσίας. Τα συνήθη συμπτώματα της ελονοσίας είναι ο υψηλός πυρετός με ρίγη, η εφίδρωση και ο πονοκέφαλος. Μπορεί να εκδηλώνονται σε καθημερινή βάση ή κάθε 2η ή 3η ημέρα.

Επίσης, το παιδί ενδέχεται να υποφέρει από ναυτία, εμετούς, διάρροια, βήχα, αρθραλγίες, κοιλιακό άλγος ή πόνους στην πλάτη. Η σπλήνα, το όργανο που βρίσκεται στο αριστερό τμήμα της κοιλιακής χώρας, μπορεί να είναι διογκωμένη. Μερικά παιδιά είναι χλωμά ή εμφανίζουν ίκτερο. Η μόλυνση από το Plasmodium falciparum μπορεί να προκαλέσει βαριά νόσηση και να προσβάλει διάφορα όργανα (όπως οι πνεύμονες, τα νεφρά και ο εγκέφαλος).

Μπορεί να αποδειχθεί ακόμα και απειλητική για τη ζωή. Αν το παιδί σας έχει πυρετό και έχει επισκεφθεί πρόσφατα κάποια χώρα με υψηλά ποσοστά ελονοσίας, θα πρέπει να το πάτε στο γιατρό, ώστε να αποκλειστεί το ενδεχόμενο της μόλυνσης. Η διάγνωση της ελονοσίας γίνεται με εξετάσεις αίματος.

Το αίμα εξετάζεται σε μικροσκόπιο, ώστε να ανιχνευθεί η ύπαρξη παρασίτων. Αν εντοπιστούν παράσιτα, προσδιορίζεται το είδος τους. Μερικές φορές, η εξέταση αίματος μπορεί να μην εντοπίσει το παράσιτο της ελονοσίας, ακόμα κι αν το παιδί έχει μολυνθεί από αυτό. Αν τα αποτελέσματα είναι αρνητικά, αλλά ο γιατρός υποψιάζεται ότι το παιδί έχει προσβληθεί από ελονοσία, τότε οι εξετάσεις επαναλαμβάνονται κάθε 12-24 ώρες επί 72 ώρες.

Πώς αντιμετωπίζεται η ελονοσία;

Ανάλογα με την κατάσταση του παιδιού, η ελονοσία αντιμετωπίζεται στο σπίτι ή στο νοσοκομείο. Υπάρχουν φάρμακα για την αντιμετώπιση της ελονοσίας. Το είδος και ο αριθμός των φαρμάκων εξαρτάται τόσο από τον τύπο της ελονοσίας, όσο και από την περιοχή στην οποία έλαβε χώρα η μόλυνση. Σε ορισμένες χώρες, τα παράσιτα είναι ανθεκτικά σε κάποια φάρμακα.

Πώς μπορώ να προλάβω την ελονοσία;

Αν πρόκειται να ταξιδέψετε σε χώρα με υψηλά ποσοστά ελονοσίας, μπορείτε να λάβετε τα μέτρα σας. Τα ανωφελή κουνούπια δραστηριοποιούνται τις νυχτερινές ώρες. Συνεπώς, η πρόληψη είναι πιο σημαντική από τη δύση του ήλιου μέχρι την αυγή. Μείνετε στο δωμάτιο και κοιμηθείτε με κουνουπιέρα.

Αν βγείτε έξω, καλύψτε το σώμα σας. Μπορείτε, επίσης, να κοιμηθείτε με κουνουπιέρες εμποτισμένες με εντομοαπωθητικό, το οποίο θα περιέχει DEET. Ρωτήστε το γιατρό σας σχετικά με το ασφαλέστερο και αποτελεσματικότερο είδος DEET, καθώς και για τον τρόπο χρήσης του (ανατρέξτε στην ενότητα για τον ιό δυτικού Νείλου).

Όσοι ταξιδεύουν σε περιοχές με υψηλά ποσοστά ελονοσίας, συνιστάται να λαμβάνουν ανθελονοσιακά φάρμακα. Υπάρχουν διάφορα είδη φαρμάκων, ανάλογα με την περιοχή στην οποία ταξιδεύετε. Τα περισσότερα πρέπει να λαμβάνονται μία εβδομάδα πριν από το ταξίδι, ώστε το φάρμακο να αρχίσει να ενεργεί εγκαίρως. Αυτά τα φάρμακα πρέπει να λαμβάνονται και για κάποιο διάστημα μετά την επιστροφή. Ο γιατρός θα σας δώσει τα κατάλληλα φάρμακα και θα σας υποδείξει πότε πρέπει να αρχίσετε και να σταματήσετε τη λήψη τους. Είναι ιδιαίτερα σημαντικό να εφαρμόσετε τις οδηγίες του, αφού ενδέχεται να κινδυνεύσετε αν διακόψετε τη λήψη πρόωρα.