Τι είναι η παχυσαρκία;

Παχυσαρκία είναι η υπέρμετρη συσσώρευση λίπους, και όχι το υπέρμετρο βάρος. Υπάρχει διχογνωμία σχετικά με την καλύτερη μέθοδο υπολογισμού της παχυσαρκίας, καθώς και τον ορισμό της. Πιστεύεται ότι η πιο αξιόπιστη μέθοδος είναι ο δείκτης σωματικής μάζας (ΒΜΙ). Ο υπολογισμός γίνεται με τη διαίρεση του σωματικού βάρους σε κιλά διά του τετραγώνου του ύψους μετρημένο σε μέτρα. Η διαδικασία είναι εύκολη, αρκεί να γνωρίζετε το βάρος και το ανάστημα του παιδιού, τα οποία πρέπει να μετριούνται με ακρίβεια σε κάθε επίσκεψη στον παιδίατρο.

Όπως συμβαίνει με το ύψος και το βάρος, έτσι και ο δείκτης ΒΜΙ δύναται να κατηγοριοποιηθεί ανάλογα με την ηλικία και το φύλο του παιδιού. Τα παιδιά που κινδυνεύουν από παχυσαρκία, είναι αυτά των οποίων ο ΒΜΙ βρίσκεται μεταξύ 85ου και 95ου εκατοστημορίου. Ένα παιδί θεωρείται παχύσαρκο ή υπέρβαρο αν ο ΒΜΙ του είναι στο 95ο εκατοστημόριο ή πάνω από αυτό.

Στην Ελλάδα, η παιδική παχυσαρκία αποτελεί μεγάλο πρόβλημα. Υπάρχουν πολλές γνωστές συνέπειες που συνδέονται με την παιδική παχυσαρκία, όπως:

• νοσήματα της καρδιάς, όπως η υπέρταση και η υπερχοληστεριναιμία,
• προβλήματα με το σάκχαρο του αίματος και την ινσουλίνη, που τελικά προκαλούν διαβήτη,
• ψυχολογικά προβλήματα, όπως η χαμηλή αυτοεκτίμηση και η κατάθλιψη,
• αναπνευστικά προβλήματα, όπως άσθμα και άπνοια κατά τον ύπνο,
• ηπατικά προβλήματα, όπως η λιπώδης διήθηση του ήπατος που συνεπάγεται ηπατίτιδα, • προβλήματα ισχίου,
• κίνδυνος να συνεχιστεί η παχυσαρκία και στην ενήλικη φάση της ζωής.
   

Τι προκαλεί παχυσαρκία;

Για τα περισσότερα υπέρβαρα και παχύσαρκα παιδιά, δεν υπάρχει συγκεκριμένη αιτία. Ουσιαστικά, η παχυσαρκία εμφανίζεται όταν το παιδί καταναλώνει περισσότερες θερμίδες από αυτές που καίει. Ωστόσο, ενδέχεται να συμβάλλουν κι άλλοι παράγοντες, όπως το γενετικό προφίλ και ορισμένα σωματικά γνωρίσματα, καθώς και συναισθηματικοί και ψυχολογικοί παράγοντες που αφορούν στο πολιτισμικό και κοινωνικό περιβάλλον του παιδιού. Με δεδομένη αυτή την πολύπλοκη κατάσταση, υπάρχουν πολλοί παράγοντες επικινδυνότητας. Τόσο εσείς όσο και ο παιδίατρος πρέπει να δίνετε έμφαση στην πρόληψη της παχυσαρκίας, και όχι στην αντιμετώπισή της αφότου εμφανιστεί. Η επίγνωση των παραγόντων επικινδυνότητας θα βοηθήσει όλα τα μέλη της οικογένειας να ακολουθούν έναν υγιεινό τρόπο ζωής που μειώνει τους κινδύνους. Καθοριστικό ρόλο παίζουν η διατροφή (θερμιδική πρόσληψη) και η σωματική άσκηση (κατανάλωση ενέργειας).

Αν ο ένας ή και οι δύο γονείς ενός παιδιού προσχολικής ηλικίας είναι παχύσαρκοι, το παιδί κινδυνεύει περισσότερο να γίνει επίσης παχύσαρκο. Έχει διαπιστωθεί ότι ο θηλασμός προστατεύει από την παχυσαρκία. Σχετικές έρευνες έχουν δείξει ότι τα παιδιά κινδυνεύουν περισσότερο από παχυσαρκία, όταν οι γονείς είναι υπέρμετρα αυστηροί όσον αφορά τις διαιτητικές συνήθειες. Οι διατροφικές επιλογές σας θα επηρεάσουν τις διατροφικές επιλογές των παιδιών σας. Έτσι, αν καταναλώνετε πολλές έτοιμες τροφές, μην εκπλαγείτε όταν δείτε το παιδί σας να μιμείται το παράδειγμά σας. Επίσης, αν τα μέλη μιας οικογένειας δεν γευματίζουν μαζί, τα παιδιά κινδυνεύουν περισσότερο να αναπτύξουν ανθυγιεινές διατροφικές συνήθειες.

Ο καθιστικός τρόπος ζωής είναι ένας ακόμα παράγοντας που μπορεί να οδηγήσει στην παχυσαρκία. Επιπλέον, έχει διαπιστωθεί ότι η παρακολούθηση τηλεόρασης πάνω από 4 ώρες ημερησίως, καθώς και η παρουσία τηλεόρασης στην κρεβατοκάμαρα, συνδέονται με την παχυσαρκία. Ορισμένες καθημερινές δραστηριότητες, όπως το περπάτημα μέχρι το σχολείο, έχουν μειωθεί, με συνέπεια την αύξηση της παχυσαρκίας. Σε ορισμένες πόλεις, τα παιδιά και οι γονείς δεν έχουν πρόσβαση σε παιδικές χαρές ή θεωρούν ότι οι παιδικές χαρές είναι επικίνδυνες. Επίσης, πολλά παιδιά έχουν μειώσει τις ώρες που αφιερώνουν στη γυμναστική.

Υπάρχουν και λιγότερο συνήθη αίτια παχυσαρκίας. Στα ενδοκρινικά αίτια της παχυσαρκίας συγκαταλέγονται η ανεπάρκεια θυροξίνης, η υπέρμετρη έκκριση κορτιζόλης και το σύνδρομο πολυκυστικών ωοθηκών. Τα παιδιά με ανεπάρκεια θυροξίνης μπορεί να αναπτύσσονται με πιο αργό ρυθμό, να έχουν δυσκοιλιότητα και μειωμένα ενεργειακά επίπεδα ή να χρειάζονται περισσότερο ύπνο. Ένα παιδί μπορεί να εκκρίνει υπέρμετρες ποσότητες κορτιζόλης, είτε εξαιτίας κάποιας πάθησης είτε εξαιτίας της λήψης στεροειδών φαρμάκων. Το επιπλέον βάρος μπορεί να είναι κατανεμημένο στο πρόσωπο, στον αυχένα (βοοειδής αυχένας) και γύρω από την κοιλιακή χώρα. Τα κορίτσια με σύνδρομο πολυκυστικών ωοθηκών μπορεί να έχουν τριχοφυΐα στο πρόσωπο, ακμή και διαταραχές στην έλευση της εμμηνόρροιας. Υπάρχουν λίγα σπάνια κληρονομικά σύνδρομα που συνδέονται με την παχυσαρκία. Τα παιδιά με αυτά τα σύνδρομα συνήθως αντιμετωπίζουν κι άλλα προβλήματα υγείας και ανάπτυξης.


Διαβάστε αύριο πως προλαμβάνεται και πως αντιμετωπίζεται το φαινόμενο της παιδικής παχυσαρκίας.