Όλοι διανύουμε περιόδους θλίψης. Η κατάθλιψη, τόσο στα παιδιά όσο και στους ενηλίκους, έχει ως χαρακτηριστικό γνώρισμα το μόνιμο αίσθημα θλίψης. Καθίσταται ψυχική ασθένεια όταν προκαλεί έντονα συναισθήματα απελπισίας και απόγνωσης, καθώς και όταν επηρεάζει την ικανότητα του ατόμου να λειτουργήσει φυσιολογικά στην καθημερινότητα. Επιπλέον, η κατάθλιψη δεν αιτιολογείται από καμία πάθηση ή κατάχρηση ούτε και από την απώλεια ενός αγαπημένου προσώπου.

Πόσο συνήθης είναι η κατάθλιψη στα παιδιά;

Περίπου το 5% των παιδιών και των εφήβων πάσχουν από κατάθλιψη. Τα παιδιά που υποφέρουν από στρες ή έχουν χάσει ένα αγαπημένο τους πρόσωπο, διατρέχουν μεγαλύτερο κίνδυνο. Οι μαθησιακές δυσκολίες και οι διαταραχές προσοχής, διαγωγής και άγχους δημιουργούν προδιάθεση για κατάθλιψη.

Οι ομοφυλόφιλοι, οι έγκυες και οι φυλακισμένοι έφηβοι διατρέχουν μεγαλύτερο κίνδυνο σε σχέση με τον υπόλοιπο πληθυσμό. Τα παιδιά των οποίων οι γονείς έχουν ιστορικό κατάθλιψης, εμφανίζουν συχνότερα προδιάθεση για κατάθλιψη.

Πώς εκδηλώνεται η κατάθλιψη;

Η κατάθλιψη εκδηλώνεται με διαφορετικό τρόπο στα παιδιά απ’ ό,τι στους ενηλίκους. Ορισμένα καταθλιπτικά παιδιά δεν έχουν εμφανώς θλιμμένη όψη. Συνεπώς, ο φροντιστής μπορεί να μην αντιληφθεί ότι η αποδιοργανωμένη συμπεριφορά του παιδιού αποτελεί ουσιαστικά έκφραση της της κατάθλιψης. Σύμφωνα με την Αμερικανική Ακαδημία Ψυχιατρικής Παιδιών και Εφήβων, πρέπει να ζητήσετε βοήθεια αν οποιοδήποτε από τα συμπτώματα που αναφέρονται στη διπλανή λίστα επιμένει.

Ποιες είναι οι επιπλοκές της κατάθλιψης στα παιδιά;

Είναι ιδιαίτερα σημαντικό να αναγνωρίσετε και να αντιμετωπίσετε εγκαίρως την κατάθλιψη, γιατί οι συνέπειές της μπορεί να είναι τραγικές. Η κατάθλιψη μπορεί να οδηγήσει ακόμα και στο θάνατο. Η αμέλεια αντιμετώπισης της κατάθλιψης αποτελεί την υπ’ αριθμόν ένα αιτία αυτοκτονίας σε εφήβους και ενηλίκους. Οι έφηβοι που υποφέρουν από κατάθλιψη, είναι πιο επιρρεπείς στην κατανάλωση αλκοόλ και τη χρήση ναρκωτικών.

Πώς αντιμετωπίζεται η κατάθλιψη;

Η κατάθλιψη δεν είναι κάτι για το οποίο πρέπει να ντρέπεται κανείς: είναι ένα νόσημα. Όσοι πάσχουν από κατάθλιψη, ανεξαρτήτως ηλικίας, δεν είναι υποχρεωμένοι να αποδεχτούν τη δυστυχία που συνεπάγεται η κατάθλιψη και να αποφεύγουν πεισματωδώς τη θεραπεία. Αν πιστεύετε ότι το παιδί σας υποφέρει από κατάθλιψη, αναζητήστε τη βοήθεια ενός ψυχοθεραπευτή. Αν τίθεται θέμα αυτοκτονίας, θα πρέπει να αντιμετωπίσετε την κατάσταση ως επείγον περιστατικό και να ζητήσετε αμέσως βοήθεια.

Η κατάθλιψη αντιμετωπίζεται με ψυχοθεραπεία, φαρμακοθεραπεία ή συνδυασμό των δύο μεθόδων. Σε ψυχοθεραπεία πρέπει να υποβάλλεται όχι μόνο το παιδί, αλλά και η οικογένειά του. Υπάρχουν πολλά φάρμακα για την αντιμετώπιση της κατάθλιψης. Συνήθως χορηγούνται εκλεκτικοί αναστολείς επαναπρόσληψης σεροτονίνης (SSRI).

Αυτά τα φάρμακα θεωρούνται ασφαλέστερα και αποτελεσματικότερα από τα παλαιότερα αντίστοιχα και χορηγούνται συχνά σε ενηλίκους. Ωστόσο, η χρήση τους στα παιδιά και τους εφήβους δεν έχει διερευνηθεί επαρκώς. Επιπλέον, ορισμένες αναφορές δείχνουν ότι τα SSRI μπορεί να αυξάνουν τον κίνδυνο αυτοκτονίας στους καταθλιπτικούς εφήβους.

Ενίοτε χορηγούνται άλλα φάρμακα, όπως τα τρικυκλικά αντικαταθλιπτικά και το λίθιο (το τελευταίο χρησιμοποιείται κυρίως για την αντιμετώπιση της διπολικής διαταραχής, στα άτομα που εμφανίζουν ακραίες κυκλοθυμικές τάσεις). Επίσης, ο παιδοψυχολόγος θα πρέπει να ανιχνεύσει και να αντιμετωπίσει τυχόν συνυπάρχουσες διαταραχές, όπως οι μαθησιακές δυσκολίες, η διαταραχή ελλειμματικής προσοχής και το άγχος.